Foto: Daan van Eijndhoven (Digidaan)
Iedereen heeft soms last van stress. Maat stress is niet vooral iets negatiefs. Paradoxaal genoeg is stress goed én slecht. Goed, omdat onze aangeboren verdedigingslinie altijd paraat staat om ons te beschermen. Slecht, omdat als deze verdedigingslinie faalt, we er enorm last van kunnen krijgen. Door stress weg te zetten als de bad guy zien we slechts één kant van een volkomen normaal en vaak goed werkend proces.
Elk mens is in evenwicht met een soms stressvolle omgeving die altijd verandert. Dit dynamische stressevenwicht zorgt dat we in balans blijven en is essentieel voor veerkracht. Stressdynamica, qua emoties, gedrag, fysiologie en neurobiologie, vormt de sleutel om ontregeling door stress te begrijpen. Een verlies van dynamische stressreactie is een rode vlag die aangeeft dat iemand uit balans kan raken, zowel psychisch als lichamelijk.
Een goed begrip van stress vereist grensverleggende en vernieuwende wetenschap. De mens is als een diamant met vele facetten, waarbij elk facet weer glans en pracht geeft aan de diamant. Stress is blind voor het onderscheid tussen lichaam en geest en beïnvloedt alles wat er tussen zit, van molecuul tot gevoel. Stress is dus niet alleen ’van de psychiater’. Stress is relevant voor álle ziektes in de geneeskunde. Ook bij diabetes, hart/vaatziekten, Parkinson, multipele sclerosis en auto-immuunziektes speelt stress een rol.
Er is echt een paradigmaverandering nodig om aan de hand van stressvolle ontregelingen psychische klachten te voorkomen en te behandelen (naast alle goede behandelingen voor ‘losse’ psychiatrische aandoeningen zoals depressie en PTSS die er al zijn). Het ontwarren van de stressvolle weg naar ontregeling en ziekte biedt aanknopingspunten voor de hele psychiatrie. Dat betekent per definitie een persoonlijke aanpak. Wie vliegt door stress uit de bocht op welk moment, en waardoor komt dat? Stelt u zich eens voor dat het mogelijk zou zijn om uw persoonlijke stressorkest onder de loep te nemen. U krijgt de uitslag van uw stress-index. Hoeveel dynamische balans heeft u nog, hoe komt dit, en wat moet u doen? Dit betekent per definitie op de persoon afgestemde analyses en maatregelen.
Stress kan psychiatrie van de persoonlijke aanpak dichterbij brengen, waarin in een vroeg stadium op een diagnose-overstijgende manier wordt gewerkt. Dat is mijn droom, en er liggen onbegrensde mogelijkheden.
- Christiaan, psychiater Amsterdam UMC
