Eind vorige eeuw had de behandelaar vaak de rol van alwetende expert en nam de cliënt de meer incompetente rol aan. Cliënten stonden wel centraal, maar in de praktijk had de cliënt toch niet zo veel in te brengen. Binnen de meeste ggz-instellingen was er een duidelijke hiërarchie. Vanuit deze hiërarchie, waren er machtsverhoudingen, waardoor niet iedereen durfde in te brengen wat hij of zij belangrijk vond. Laat staan dat de cliënten, die helemaal onderaan de piramide stonden, dat durfden. Er was onderaan de piramide vaak sprake van onderschatting (stigmatisering) en zelfonderschatting (zelfstigma), bovenaan de piramide van overschatting en zelfoverschatting. De cliënt was vroeger meer lijdend voorwerp, met de lange ij. Die scheefgegroeide verhoudingen en de daarbij behorende verwachtingen van elkaar konden niet in één keer rechtgezet worden. Gelukkig is in de tussentijd veel veranderd.



In juni 1998 startte ik bij GGZ inGeest, toen heette het Psychiatrisch Centrum Amsterdam. Het PCA was ontstaan vanuit het Amsterdamse model: mensen dichter bij huis behandelen. Vanaf 1998 tot nu heb ik steeds op en vanuit de locatie Bocholtstraat gewerkt. Door de verschillende reorganisaties door de jaren heen zijn heel veel cliënten, behandelaren en andere medewerkers overgeplaatst.

De reorganisaties hebben bijgedragen aan verfrissing en ruimte voor een nieuwe kijk, waardoor steeds nieuwe ontwikkelingen van de grond kwamen. Die ontwikkelingen konden mij soms niet snel genoeg gaan. De wil om te verbeteren had iedereen. Toch gaan veranderingen in grote logge organisaties vaak wat traag.



GGZinGeest heeft al haar medewerkers door de jaren heen altijd de mogelijkheid geboden om zich bij te scholen. Ik heb heel mooie opleidingen, cursussen en kansen aangereikt gekregen. Deze heb ik steeds met beide handen aangepakt. Ik ben GGZ inGeest dankbaar voor die kansen. De opleidingen leerden ons hoe onze cliënten meer regie over hun eigen behandeling en meer autonomie in hun eigen leven krijgen. Het behandelaanbod voor onze cliënten werd steeds diverser en het persoonlijk verhaal en de eigen overlevingsstrategieën en het eigen netwerk van de cliënt hebben steeds meer waarde gekregen. We zijn elkaar beter gaan zien en transparant naar elkaar geworden. De krachtige kanten en de persoonlijke doelen van onze cliënten, het zo mogelijk betrekken van de familie en het in kaart brengen en versterken van de sociale netwerken nemen nu een expliciete plaats in de behandeling.





De positie van de cliënt, lees: mijn medemens, werd door de jaren heen dus steeds beter.

Onze cliënten hebben zich steeds meer ontwikkeld tot mondige burgers. Mede dankzij de cliëntenraden, de marktwerking en vrije keuzemogelijkheden voor cliënten moesten alle zorgorganisaties in Nederland met de ontwikkelingen meegaan en zich reorganiseren en hun personeel zo nodig bijscholen.



Er is nu sprake van gelijkwaardigheid binnen GGZ inGeest. Wanneer er sprake is van een machtsverhouding, dan is nu een uitleg vereist. Deze gelijkwaardigheid is een enorme verbetering en maakt het werken als behandelaar of met collega’s binnen een team en in de wijk veel en veel prettiger en leuker. Het gaat niet meer om ego’s, maar om het doel van de cliënt en het gezamenlijke doel van het team en welke expertise daarbij nodig is. En dan gaat het niet alleen om onze expertise, maar ook die van de cliënt, zijn omgeving en de partnerorganisaties.



Ik werk nu als trajectbegeleider in het FACT-team Slotervaart en ook een paar uur per week voor GGZ in de Wijk. Ik heb allemaal heel leuke collega’s. We zijn allemaal heel verschillend, soms kunnen we lachen om onszelf of om elkaar. Er is een prettig onderling klimaat. Er is veel motivatie om goed samen te werken met elkaar en in de wijk om zo goed mogelijke zorg en behandeling te leveren.



Binnen Amsterdam worden veel verschillende communities gebouwd waar iedereen welkom is. Communities zijn platte organisaties. Je kan voorzitters en leiders hebben (een soort van stuurgroep die de gezamenlijke doelen voor ogen houdt), maar hiërarchie is niet wenselijk binnen communities. GGZ in de Wijk bouwt mee aan ggz-vriendelijke communities en ggz-vriendelijke wijken. GGZ in de Wijk wordt gefinancierd door gemeente Amsterdam en bestaat in Nieuw West uit ggz-behandelaren, kwartiermakers van Combiwel en ervaringsdeskundigen van team ED. GGZ in de Wijk pioniert met hart en daadkracht en gaat gelijkwaardig het gesprek aan met mensen en met alle lagen binnen organisaties.



Deze ontwikkeling naar een wereld waar we zorgdragen voor elkaar, is zich gelukkig al aan het manifesteren. Steeds meer mensen beseffen hoe fijn het is om geluk te delen en beseffen dat we rijk zijn met elkaar. Deze ontwikkeling, die gericht is op samenwerking, is zichtbaar in Amsterdam. Zie de zorgnetwerktafels in de wijk: Combiwel, Samen Doen - Samen Leven, Daadkr8, Ik-ontmoet-mij-groepen, Groot-Amsterdam-bijeenkomsten, Amsterdam-voor-elkaar, Goede Buur, de Groene Kansen, dedonut coalities en al die andere vrijwilligersorganisaties, stichtingen, sociale firma’s en LHBT+-gemeenschappen.



De gemeente Amsterdam en haar buurtteams hebben een grote taak in het bevorderen van die dragende samenleving. En ze moeten tegelijk bezuinigen en afschalen. Amsterdam kan alleen een zorgdragende samenleving worden, wanneer alle organisaties vanuit een gezamenlijke missie samen verantwoordelijkheid dragen voor het proces naar een gezonde samenleving. Dat proces moet in beeld gebracht worden, transparant en toegankelijk zijn en niet tot frustraties leiden.



Organisaties zouden meer ruimte moeten krijgen om zich te kunnen ontwikkelen vanuit hun kracht, idealisme, rechtvaardigheidsgevoel, hart en hersenen. En organisaties zouden meer toegankelijk moeten worden voor elkaar en voor de burgers. Burgers hebben meer direct gelijkwaardig contact nodig met de gemeente, woningcorporaties, zorgverzekeraars, zorgaanbieders, ondernemers en andersom.



Zorgaanbieders moeten zelf zorgen dat hun aanbod makkelijk toegankelijk is voor hun cliënten. De zorgverzekeraar moet het proces niet frustreren door een eigen proces dat niet aansluit op de vraag vanuit de maatschappij. Datzelfde geldt voor WLZ- en WMO-aanbieders. En het geldt ook voor de gemeente Amsterdam met hun WMO-gunning. Gunning aan slechts één grote partij gaat over het vergroten van ongelijkwaardigheid. Monopolie van grote aanbieders zou voorkomen moeten worden. Het gaat ten koste van kleinere ondernemers, daarmee ten koste van de diversiteit van het aanbod en daarmee ten koste van de erkenning dat ieder mens uniek en creatief is. Een enkele grote aanbieder moet niet het aanbod en de kwaliteit bepalen. Onderaannemerschap is een reddingsmiddel op de gemaakte keuze van de gemeente Amsterdam. Waarbij de monopoliebezitter steeds rijker wordt…



Het zou zonde zijn als die kleinere sociale firma’s van de sociale kaart zouden verdwijnen. Dit veroorzaakt een koehandel met cliënten, die met veel motivatie aan de slag waren bij ondernemers die nu geen gunning hebben gekregen. Opnieuw moeten zij naar het buurtteam en er moeten constructies en omwegen bedacht worden om alsnog bijvoorbeeld bij de oude arbeidsmatige dagbestedingsplek aan de gang te kunnen. Nog meer ambtenaren zijn nu nodig, nog meer kosten en daardoor nog langere wachtlijsten bij alle betrokken partijen, waar de cliënt het meest van merkt. We moeten ons niet conformeren aan dit besluit van de gemeente Amsterdam. We moeten dit dringend communiceren naar gemeente Amsterdam. Een gezonde samenleving is iets dat we alleen samen kunnen bewerkstelligen, door het waarderen en inzetten van elkaars eigenheid en het omarmen van de diversiteit.



Juist door het andere van de ander wordt het leven boeiend. Het is goed om elkaar te zien en voor elkaar op te komen. We hebben elkaar allemaal wel iets moois te geven. Wie de ander kan zien en iets kan geven, die is rijk. De uitdaging van deze tijd ligt in het samenleven, waarbij ieder individu anders mag en kan zijn. Mensen die raakbaar durven te zijn, leven vanuit hun hart en kunnen anderen vertellen hoe we werkelijk bezig zijn.



Kijk naar wat jij kan doen, werk samen aan een gezond Amsterdam. Amsterdam is groter dan je grijze bureaustoel, stap uit de waan van alledag, stap uit je comfortzone. Iedereen en alles om je heen is uniek en uniek in het moment met elkaar. Neem het risico, zie je unieke zelf en de unieke ander. We zijn allemaal gelijkwaardig en niet gelijk vaardig, daarom is het zo mooi en eigenlijk heel makkelijk en efficiënt als we gebruik kunnen en mogen maken van elkaars specialisme en expertise.



Een mens heeft slechts één ding te verliezen en dat is zijn hart, zijn hart voor zichzelf en zijn hart voor de ander. Als mensen zich blijven conformeren of verschuilen achter elkaar, dan spelen we verstoppertje voor onszelf en de ander. Iedereen is nodig om vrijheid en verandering op gang brengen in het stramien van de huidige bureaucratische burgermaatschappij naar een zorgdragende samenleving.



Het was fijn om dit verhaal te mogen schrijven.



- Nicole, ggz-agoog/trajectbegeleider/ggz-coach